تاریخچه خانه داروغه مشهد
خانه تاریخی داروغه مشهد یکی از یادگارهایی است که از اواخر دوران پادشاهی قاجار به جا مانده است. این خانه به دستور آخرین داروغه وقت مشهد و نخستین رئیس نظمیه بعد از مشروطه آقای یوسف خان هراتی به منظور اقامت و پذیرایی از مهمانان خاص با ترکیبی از معماری ایرانی و روسی ساخته شد. پس از فوت یوسف خان این خانه در اختیار ورثه ایشان بود در سال 1366 هیئت روستای شهیدیه میبد یزد آن را خریداری کرد و از این مکان برای مراسمات مذهبی استفاده کرد.
در سال 1381 در طرح بهسازی و نوسازی شهر مشهد خانه داروغه با شماره ۶۳۵۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران زمین به ثبت رسید و پس از چندین سال در 1391 شهرداری وقت این منطقه خانه را خریداری کرد و پس از مرمت برای بازدید عموم مردم آماده سازی کرد. همچنین ۱۱ شهریور ۱۳۹۵ این بنا در لیست سیزده برنده جایزه میراث فرهنگی یونسکو در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار گرفت.
آدرس خانه تاریخی داروغه
خانه تاریخی داروغه در استان خراسان رضوی شهر مشهد، محله بزرگ نوغان، ریز محله قبرمیر، خیابان نواب صفوی، شارستان رضوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه واقع شده است و از مرکز شهر حدود ۴٫۱ کیلومتر فاصله دارد.
مسیرهای دسترسی به خانه داروغه
با مترو: بعد از اینکه سوار خط یک مترو شدید در ایستگاه 17 شهریور پیاده شوید، در امتداد خیابان وحدت پیادهروی کنید. بعد از رسیدن به میدان حججی وارد شارستان رضوی شوید. پس از کمی پیادهروی در راسته حوض مسگران، خانه تاریخی داروغه منتظر شما خواهد بود.
با اتوبوس: خطوطی که از بلوار وحدت عبور کنند بهترین گزینه برای سفر شما به خانه تاریخی داروغه هستند. در بلوار ولایت از اتوبوس پیاده شوید و به داخل خیابان نواب صفوی بروید و بعد از چهارراه، وارد شارستان رضوی(محدوده حرم مطهر) شوید.
خودروی شخصی: راحت ترین انتخاب برای بازدید از این خانه تاریخی ماشین شخصی است. با خودرو از خیابون نواب صفوی وارد راسته حوض مسگران شوید تا خیلی سریع با خانه تاریخی داروغه برسید.
هزینه ورودی خانه تاریخی داروغه
بلیط ورودی به خانه داروغه مبلغ بسیار ناچیزی است که به منظور نگهداری این اثر تاریخی- ملی از هر فرد دریافت میشود.
ساعات کاری خانه تاریخی داروغه
به جز جمعه ها، همه روزه صبح 8 الی 14 و عصر 16 الی 19
در ایام نوروز به منظور رفاه بازدیدکنندگان ساعت کاری مجموعه از 8 صبح الی 22 (10 شب) به صورت یکسره میباشد.
پلان خانه داروغه مشهد
این خانه با دستور یوسف خان در مساحت حدود یک هزار و ۱۰۰ مترمربع احداث شد. به لحاظ فرم و شکل معماری به شیوه مرسوم خانههای تاریخی ایران یعنی سه طرف ساخت بنا شده است و عناصر معماری آن، به ویژه طرح تراس پلههای دوطرفه و تزئینات، نشان از الگوبرداری از طرحهای معماری روسی دارد.
این خانه دارای بخش های مختلفی است که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
حوض سنتی
سرداب
ضلع غلامرو
مطبخ
ضلعهای همنشین
دو طبقه نانوایی
اتاقهای بادگیر
تابستان نشین
زمستان نشین
این خانه به سبک عمارت های قدیمی در دو طبقه ساخته شده و درب ورودی آن در قسمت جنوبی واقع شده است و به محض ورود میبینید که کل ساختمان حدود 75 سانتی متر از کوچه پایین تر است.
در حیاط خانه داروغه یک حوض زیبا و دو باغچه کوچک در دوطرف آن توجه شما را جلب میکند سپس نمای خانهای دوطبقه را مشاهده میکنید که دو ضلع نشیمن و یک ضلع غلامرو به هم متصل دارد. این خانه بهگونهای ساخته شده که ضلع شمالی، شرقی و غربی حیاط را بهطور کامل پوشانده است. در معماری به این شیوه «سه طرف ساخت» میگویند و در معماری های قدیم ایران بسیار مرسوم بوده است.
طرح تراس و پلههایی که در دو طرف بنای خانه داروغه قرار دارد از معماری روسی الگوبرداری شده است. برخی از تزیینات به کار رفته در این خانه مانند کاشیکاریهای هفت رنگ در نمای خانه، تزیینات چوبی در سقف اتاقها، تندیسهایی بهشکل شیرهای بالدار، فرشتهها و تندیسهای قالبی گچی همه نشان از معماری روسی دارد.
در قسمت شمالی خانه داروغه، ایوانی با چهار ستون مشاهده میکنید که ستونها جلوتر از ایوان هستند و به کف حیاط میرسند. در دو طرف ایوان شمالی دو پلکان بهصورت مورب و با نردههای ظریف فلزی به چشم میخورند. در بخش غربی این خانه ایوانی ستوندار میبینید که با کاشیهای هشتضلعی و بیضی با نقشهای گل و گیاه تزیین شدهاند.
در این خانه دو قسمت تابستاننشین و زمستاننشین وجود دارد که هرکدام برای استفاده در فصلهای مختلف به کار میرود. قسمت زمستاننشین رو به آفتاب قرار دارد تا بتوان در فصلهای سرد از نور و انرژی خورشید بهره گرفت. مطبخ نیز در این قسمت خانه قرار گرفته است. در زیرزمین وسایل گرماساز گنجانده شده است تا بهوسیله آنها دمای خانه گرم و مطبوع شود. همچنین خانه داروغه دارای اولین پنجرههای دوجداره و شومینه در قسمت زمستاننشین است.
قسمت تابستاننشین خانه داروغه پشت به آفتاب قرار دارد. وجود اتاقهای بادگیر و حوض آب سنتی، فضای خانه را در تابستان خنک و دلپذیر میکنند. اولین حمام شخصی مشهد نیز به خانه داروغه تعلق دارد؛ چرا که عموم مردم در آن زمان از حمام عمومی استفاده میکردند.
امکانات کاملتری از جمله دو طبقه نانوایی اختصاصی، اتاق های بادگیر، حوض سنتی، مطبخ و سرداب نیز در این خانه تاریخی به چشم میخورد.
در حال حاضر مطبخ این خانه بهعنوان قهوهخانه سنتی استفاده میشود و فضایی برای عکاسی سنتی بازدیدکنندگان و صنایع دستی نیز لحاظ شده است.
اماکن تاریخی مشهد
به جز خانه تاریخی داروغه اماکن دیگری نیز از دوران گذشته در این شهر به چشم میخورد که از جمله این اماکن، گنبد خشتی، خانه تاریخی توکلی، آرامگاه پیر پالاندوز و بازار عباس قلی خان است که اتفاقا در نزدیکی خانه تاریخی داروغه واقع شده است و به راحتی میتوانید خود را به آن ها برسانید.
